European Sleeper: een coöperatie voor nachttreinen

Een coöperatie die nachttreinen weer op de kaart zet, dat vraagt om verder onderzoek. Hoe is dit ontstaan, waarom in de vorm van een coöperatie en hoe werkt dit? NCR ging hierover in gesprek met Elmer van Buuren, één van de oprichters van European Sleeper Coöperatie. 

Eind jaren ’90 was het idee al ontstaan om de nachttrein weer terug op de kaart te zetten in Europa. Die fascinatie voor de nachttrein is gebleven en samen met Chris Engelsman is Elmer van Buuren in september 2020 European Sleeper Coöperatie gestart. Vanuit de gedachte dat meer internationale treinen goed zijn voor de planeet en een prettige manier van reizen mogelijk te maken voor de langere afstanden. Met een nachttrein waarin je kunt slapen kan de afstand die je aflegt vergroot worden van circa 800 naar 1500 kilometer. Daarbij komt dat de mogelijkheid om te slapen ook een avontuurlijk en romantisch aspect meebrengt. Wat ooit begon met een fascinatie is inmiddels omgezet in realiteit: European Sleeper rijdt naar Berlijn en vanaf maart 2024 ook naar Praag. Het idee is dat Barcelona volgt in 2025.

Waarom een coöperatie?

Vanaf de start was duidelijk dat voor de benodigde investeringen het principe van crowdfunding goed zou passen. Ook was de gedachte dat de investeerders niet alleen voor rendement zouden toetreden, maar het gezamenlijke doel zouden steunen. Verder was het gewenst dat nieuwe investeerders eenvoudig konden toetreden als lid. Daarmee kwam al snel de coöperatie in beeld, die hiervoor alle flexibiliteit biedt als rechtsvorm.

Investeerders en leden

Gekozen is voor een model waarin niet elke investeerder ook lid wordt van de coöperatie. Vanaf een bepaald grensbedrag staat het lidmaatschap open. De gedachte dat investeerders bewust kiezen voor European Sleeper is bevestigd: de meeste investeerders vinden het concept nachttrein sympathiek en veel hebben een passie voor reizen, treinen en/of ondersteunen het duurzaamheidsaspect. Uiteraard zijn er ook investeerders die gewoon geld over hadden en hier een hoger rendement op wilden maken dan bij de (toenmalige) lage rentestand.

Elmer vertelt: “Er zijn nu meer dan 3500 investeerders, waarvan 74 leden. Deze zijn grotendeels afkomstig uit de ‘treinlanden’ Nederland, België, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk, maar er zijn ook investeerders uit Australië. Om fiscale redenen is het niet mogelijk vanuit de Verenigde Staten te investeren.”

Ledeninvloed en ledenbetrokkenheid

De leden vormen gezamenlijk de Algemene Vergadering van European Sleeper. Het bestuur bestaat uit de oprichters Elmer en Chris. Samen hebben zij ook een meerderheid van stemmen in de AV, maar ze vinden het belangrijk om besluitvorming te doen op basis van consensus onder alle leden. Bij zwaarwegende bezwaren van leden kijken zij hoe zij een voorstel verder kunnen uitwerken of wijzigen om meer draagvlak te realiseren. Ook leggen zij als bestuur besluiten voor aan de AV die formeel niet onder de bevoegdheid van de AV vallen. Elmer en Chris willen het draagvlak en de betrokkenheid van leden versterken. “Op dit moment worden er ledencommissies ingericht voor thema’s waar leden en andere investeerders gezamenlijk een advies over kunnen uitbrengen aan de AV. Bijvoorbeeld over financiering, treinmaterieel of klantbeleving.”

Het is de wens om meer events voor de leden en investeerders te organiseren. Tot nu toe zijn het sinds de oprichting in 2020 vooral online contactmomenten geweest. Dit kwam door de COVID-pandemie en de vele werkzaamheden die op de coöperatie afkwamen.

Elmer van Buuren

Elmer is één van de twee directeurs van European Sleeper, een coöperatie die een nieuwe nachttrein door Europa laat rijden.

Zodra de nachttreinen naar Praag en Barcelona operationeel zijn, is het de bedoeling om ongeveer elk jaar een nieuw traject toe te voegen. Hiervoor zijn meer treinen nodig die aangekocht en verbouwd moeten worden. Dit vraagt natuurlijk ook om grote investeringen en dan zal crowdfunding alleen niet voldoende zijn. Hiervoor wordt een extra investeringsvehikel opgericht en contact wordt gezocht met professionele investeringspartijen en InvestNL om privaat en publiek geld aan te trekken. De verwachting is dat deze partijen minder vrijblijvend en verdergaande voorwaarden stellen voor hun investering. De ervaring is ook dat deze partijen soms onbekend zijn met de werking van een coöperatie. Dit alles kan ertoe leiden dat de inrichting van de coöperatie wijzigt en/of andere rechtsvormen naast of binnen de coöperatie ontstaan.

Wat is belangrijkste aandachtspunt richting de leden?

Het aantrekken van investeerders via crowdfunding is bijna een soort routine voor European Sleeper geworden. “We hebben onze investeerders en leden goed inzichtelijk en geregistreerd. Aandachtspunt is hoe we hen meer bij onze plannen kunnen betrekken, dat biedt ons veel meerwaarde; we doen het immers voor de gemeenschap. Daarom hebben we nu ook een community-manager aangetrokken. We willen meer op gestructureerde wijze ideeën ophalen. Dat kost ons ook veel tijd en aandacht, maar levert ons tegelijkertijd veel meerwaarde op en dat koesteren wij natuurlijk, aldus Elmer.”