Nieuwe inzichten opdoen in Finland

Finland staat bekend als één van de meest coöperatieve landen van Europa. Afgelopen maand organiseerde NCR een driedaagse studiereis naar Helsinki voor leden van consumentencoöperaties en internationaal georiënteerde coöperaties. Het doel was om nieuwe inzichten op te doen en geïnspireerd te raken door de coöperatieve sector in Finland.

De coöperatieve beweging is stevig verankerd in Finland. Hoewel de eerste coöperatieve wet pas in 1901 werd aangenomen, bestonden er al veel eerder samenwerkingsverbanden. Door het barre klimaat en het ruige terrein was samenwerking vaak de enige manier om te overleven. In 1866 werd het eerste verslag van de Rochdale Pioneers in het Fins gepubliceerd, terwijl fabrieksarbeiders in de jaren zeventig en tachtig van de 19e eeuw verenigingen vormden. Aanvankelijk was de samenwerking sterker in stedelijke gebieden dan op het platteland, met de oprichting van de eerste boerenhandelsvereniging in 1898.

Pelllervo

In 1899 werd de Finse NCR opgericht, Pellervo. Pellervo werd in 1902 lid van de ICA en groeide uit tot de belangrijkste coöperatieve federatie van het land. Tegenwoordig is Pellervo een serviceorganisatie voor Finse coöperaties en een forum voor coöperatieve activiteiten. Pellervo biedt advies, publicaties en seminars aan circa 300 leden.

Tijdens een bezoek aan Pellervo werd de NCR-delegatie uitgebreid geïnformeerd over het coöperatieve landschap van Finland. Het land telt ongeveer 3.500 coöperaties met een gezamenlijke omzet van €38 miljard. Ongeveer 90% van de Finnen is lid van een coöperatie, waarbij vooral consumentencoöperaties een hoge ledenbetrokkenheid hebben dankzij beloningen of deelname aan loterijen. Het standaard governance model voor coöperaties is het RvC+ model, een professioneel bestuur met een Raad van Commissarissen bestaande uit leden.

S Group

De volgende dag bezocht de delegatie de S Group, een netwerk van 19 regionale consumentencoöperaties met 2,5 miljoen leden (78% van de huishoudens), een supermarktaandeel van 47%, €484 miljoen aan ledenvoordeel en 36.000 werknemers. De regionale coöperaties zijn lid van coöperatie SOK, actief in de reisindustrie, horeca, supermarkten (S-Market en Prisma), benzinestations en de coöperatieve S-Bank. SOK (6.462 werknemers) ondersteunt zijn leden-coöperaties en ontwikkelt de strategie en operatie van de S-Group. De groep werkt ook met partner-bedrijven. Inkomsten uit de bedrijven worden vanuit het ledenbelang geïnvesteerd in de verdere ontwikkeling van winkels, diensten, of aan leden uitgekeerd in de vorm van een bonus (€ 484 miljoen cash).

De S Group beschikt over een enorme hoeveelheid data, bijvoorbeeld  over de omzet die door een lid binnen de S Group wordt gedaan. Deze data worden niet verkocht, maar gedeeld met het betreffende lid via de S Group app. De app biedt inzicht in aankopen, vergelijkt prijzen met andere webshops en toont de CO2-voetafdruk. Bovendien kunnen leden via de app online betalingen doen, supermarkt aankopen doen en regionale aanbiedingen bekijken. Aan het einde van de maand krijgt het lid een percentage van zijn gemaakte omzet binnen de S Group teruggestort op zijn S-Bank rekening. Het ontvangen bedrag is door het lid vrij te besteden. Dit unieke systeem stimuleert leden om meer bij de S Group te kopen – immers hoe meer je koopt hoe meer je aan het einde van de maand terugontvangt – en versterkt het gevoel van eigenaarschap. Leden kunnen ervoor kiezen hun data niet te delen via een opt-out in de app.

OP Financial Group

Het laatste bezoek van de studiereis ging naar de OP Financial Group. Deze coöperatie bestaat uit 102 leden/coöperatieve banken en heeft meer dan 2 miljoen klanteigenaren. De groep biedt retail- en commerciële bankdiensten, evenals verzekeringsdiensten, door heel Finland.

De OP Financial Group kent haar leden een bonus van 0,25% toe over de omzet van afgenomen producten (3 miljard in 25 jaar). Door de strenge regulering in de financiële sector kan deze bonus niet als cash aan leden worden uitgekeerd, maar wordt deze verrekend met bedragen die de leden aan de bank moeten betalen. Hierdoor is het betreffende bonusbedrag helaas minder duidelijk zichtbaar voor het lid. Elk jaar vraagt OP Bank haar leden via een enquête naar de meest relevante duurzame goede doelen. In 2023 waren er 40.000 reacties, waarbij vrijetijdsbestedingen voor kinderen en jongeren als belangrijkste doel werd gekozen.

Terugkijkend op deze leerzame en informatieve studiereis, lijkt het duidelijk dat er veel overeenkomsten zijn tussen coöperaties in Nederland en Finland. Vooral bij de S Group zien we dat gebruik van data een positieve effect heeft op de ledenbetrokkenheid, wat leidde tot interessante discussies binnen de NCR-delegatie over wat mogelijk en haalbaar is in Nederland. Kortom, de studiereis bood een intensief programma dat bij alle deelnemers voor veel nieuwe inzichten zorgde. NCR is daarom voornemens om volgend jaar opnieuw een dergelijke studiereis te organiseren.