Portret 2022: Grondcoöperatie Rijkdom

Nederland is de tweede landbouwexporteur ter wereld. De sector heeft daarmee een groot aandeel in de Nederlandse economie. Tegelijkertijd is de impact op het milieu en het klimaat groot. Komen tot duurzame en natuurvriendelijke landbouw vraagt om grote investeringen. Met name van boeren zelf. Hoe helpen we hen een beter verdienmodel te creëren en beschermen we tegelijkertijd de natuur?

Het is een maatschappelijk vraagstuk wat vraagt om een gezamenlijke aanpak, stelt Pieter van der Valk. Pieter is een van de bedenkers en oprichters van de Friese grondcoöperatie Rijkdom. Een coöperatie die boeren en private investeerders samenbrengt en zo balans creëert tussen economie en ecologie.

Natuurinclusieve landbouw is een vorm van duurzame landbouw waardoor de biodiversiteit en daarmee de rijkdom aan planten en dieren toeneemt. Ook wel natuurvriendelijk en extensief genoemd. Het is een manier van boeren die vraagt om veel hectare grond en grote investeringen. Investeringen die vaak lastig terug te verdienen zijn. Intensiveren, wat ten koste gaat van de maatschappelijke wens om natuurlijkvriendelijk te werken, is uiteindelijk vaak toch nodig om het financieel te redden. Pieter was één van de melkveehouders die tegen dit probleem aanliep en kwam met een vernieuwend concept.

Het concept is simpel. Pieter: “De boer financiert 50% de grond, de grondcoöperatie financiert de andere 50% via haar investeerders. Beiden zijn daarmee voor de helft eigenaar. Doordat voor de boer de helft van de financieringslasten vervallen én hij een beheersvergoeding krijgt voor het deel van de investeerder, is er een prima rendement. Gevolg, een boer met meer ruimte en middelen om natuurvriendelijker te werken. Tegelijkertijd investeert de investeerder op een verantwoorde en duurzame manier en leidt deze aanpak tot een (bescheiden) waardestijging van de grond. Een win-win situatie dus.”

“Met deze manier van werken pakken we samen de verantwoordelijkheid voor een groot maatschappelijk issue. Al snel bleek een coöperatie de ideale ondernemingsvorm om samen te werken en de verschillende belangen te waarborgen”, aldus Pieter. De coöperatie behartigt als onafhankelijke partij de belangen van de boeren en de private investeerders die lid zijn. Ook is de coöperatie, samen met ecologen en landbouwkundigen, verantwoordelijk voor het bepalen van de juiste ecologische doelstellingen voor een gebied en de daarbij passende inrichting. Zo vraagt het ene gebied om bescherming van weidevogels en het andere gebied om het vergroten van de biodiversiteit.

Elke boer die lid wordt van de coöperatie krijgt het recht om grond te bewerken tegen een vergoeding, mits hij zich aan de gestelde ecologische voorwaarden van de coöperatie houdt. “Het gaat continue om het maken van een compromis tussen de boer en de investeerder. Met altijd als doel om samen te werken aan een betere wereld.”

Naast de leden kunnen ook klanten diensten afnemen bij de coöperatie, denk aan provincies of waterschappen. Dit kan in de vorm van carbon credits of stikstofrechten. Op deze manier kunnen zij een bijdrage leveren aan de natuur en/of hun eigen CO2-uitstoot compenseren. “Hier werken we momenteel nog aan”, stelt Pieter.

In Friesland is de eerste proef, waarbij de bescherming van weidevogels centraal stond, met succes afgerond. “Het resultaat was precies zoals gewenst! Het gekozen model bleek aantoonbaar werkbaar voor zowel de investeerders als de boeren, met een positief ecologisch resultaat. En dat ondanks dat de spanning tussen ecologie en economie goed voelbaar was”, besluit Pieter.

Na de pilot is in mei 2022 is de grondcoöperatie Rijkdom officieel opgericht. Ambitie voor de nabije toekomst is om uit te breiden binnen Friesland. En daarna naar andere provincies.

Grondcoöperatie Rijkdom draagt bij aan extensieve en natuurinclusieve landbouw. Door boeren en aan private investeerders aan elkaar te koppelen ontstaat een win-win situatie en is het mogelijk om economie en ecologie te combineren.