Afstoffen

Wij gaan verhuizen en daarom staat alles op zijn kop. Niet alleen het huis, ook ons leven. Planningen veranderen voortdurend. En alles wat er altijd gewoon bij hoorde, wordt nu onderzocht. Wat neem je wel mee naar de volgende fase? Wat wordt verleden tijd? Gereedschappen, serviesgoed en boeken verdwijnen in dozen maar niet nadat er een stofdoek overheen is gegaan. Je staat er versteld van hoeveel stof er op je spullen valt terwijl je het idee hebt dat je ze vrijwel dagelijks gebruikt.  Dat is natuurlijk niet zo, menig boek staat al jaren onaangeroerd in de kast. Maar in je beleving heb je het pas nog gelezen.

Heel vaak geldt dat ook voor de statuten van onze coöperatie. Die blijven in de kast liggen, ze worden zelfs als stoffig ervaren. Ze zijn opgesteld in formele taal; het vraagt concentratie om ze te lezen en denkkracht om ze te interpreteren. Dat kost moeite en energie. De diepte van de statuten vraagt om stilte en reflectie. Terwijl we verslaafd zijn aan stress en bang zijn voor diepgang. We zijn zo druk met de dagelijkse beslommeringen dat we geen tijd nemen om af te dalen naar de basis. We verhuizen ongemerkt naar een nieuwe tijd zonder te checken of ons fundament dat wel kan houden.

Deze drempels in energie, stilte en tijd maken dat we onszelf al gauw onbekwaam beschouwen. En we laten het dan maar bij het oude. We nemen niet de moeite om hulp te vragen. Terwijl elke notaris dagelijks bij het passeren van verkoopaktes in gewone-mensen-taal uitlegt wat er staat. Dat kan hij of zij dus ook bij de statuten van onze coöperatie…

Goed, die argumenten zijn weerlegd. Nu naar het stoffigste woord uit de stoffige statuten: stoffelijkheid. De meeste statuten beginnen met een zin als: ‘De coöperatie is opgericht om te voorzien in de stoffelijke behoeften van haar leden.’ Over deze zin zou ik het in het VN-jaar van de Coöperatie met u willen hebben. Want hier ligt een levensgrote kans om transities makkelijker en innovaties mogelijker te maken.

Willen we immers écht alleen maar materialistische belangen nastreven? Is dat niet iets van het verleden? Heel logisch want ten tijde van de tweede coöperatiegolf was er veel armoede. De strijd ging om primaire levensbehoeften. Maar zelfs toen …
De begeestering van Raiffeisen en pater Van den Elsen lag niet alleen bij de boterham. Zij waren volksopvoeders en brachten de leden van coöperaties moraal bij. (‘Wie niet werkt, die zal niet eten.’) Zij  spraken en handelden vanuit een religieus perspectief, wezen op de verbinding met elkaar en met het grote geheel. Niet alleen lichamelijke maar ook geestelijke gezondheid streefden zij na. Indachtig de Grieken en Romeinen: ‘mens sana in corpore sano’.
Het is van alle tijden.

Wie zijn wij om te denken ‘dat is niet van onze tijd’? Sterker nog: de verhuizing naar onze derde coöperatieve golf vindt plaats in een tijd waarin we materieel rijker zijn dan ooit tevoren. Een tijd dus die schreeuwt om nieuwe religieuze visies. (Het woord religie betekent letterlijk: opnieuw-verbinden, met elkaar en met het grote geheel van de aarde). De weinig genuanceerde tijdgeest van nu ondermijnt beschaafde verworvenheden van onze voorgangers. Helaas vallen ook coöperaties ten prooi aan die tijdgeest. We hebben nieuwe inspiratie nodig om te verhuizen naar een nieuwe tijd. Zoals de Deense boeren die collectief 15% van hun land inzetten voor ecologische doelen. En de leden van Agrifirm die middels een statutenwijziging keuzes voor duurzaamheid makkelijker maakten. Dit soort voorbeelden getuigen van verantwoordelijkheid nemen voor de toekomst door verstofte standpunten op te frissen. Ook statutair.

Wordt het in onze hyper individualistische consumptiemaatschappij geen tijd om naast de stoffelijke behoeften ook die niet-stoffelijke behoeften in artikel 1 van onze statuten vast te leggen? Die immateriële behoeften aan solidariteit, met elkaar en met het grote geheel, die wel eens de basis konden vormen voor de stoffelijke doelen van de nieuwe tijd. Wel-zijn naast wel-vaart. Naar zo’n afgestofte toekomst wil ik wel verhuizen.