Coöperatie tegen angst

‘Landdagen, man. Traagheid troef.’ De vriend die me dit toeriep, keek schalks over z’n biertje en onderzocht een tikje nerveus of hij bijval kreeg van de rest van de groep. Sommigen lachten instemmend. Sommigen trokken hun gezicht in een neutrale plooi, wachtend op mijn reactie. We kenden elkaar al van de middelbareschooltijd en waren elk onze richting in gegroeid. Ik was steeds dieper betrokken geraakt in de coöperatieve beweging, hij was cie-ie-oo van een aandeelhoudersbedrijf en werd opgejaagd door kwartaalcijfers.

Zojuist had ik verteld over een grote coöperatiediscussie waar ik aan deelnam: een herijking van beginselen, visie en besturing waar honderden leden hun inbreng konden geven.  Het was er fel aan toe gegaan, soms leek het wel activistisch maar de bijeenkomst was geëindigd met een lunch en lachend ging ieder zijns weegs. De cie-ie-oo deed er meesmuilend nog een schepje bovenop met de cliché: ‘We hieven het glas, deden een plas en alles bleef zoals het was.’ Op korte termijn heb je dan de lachers op je hand.

Maar ik was getuige geweest van een intens debat waar conservatieve en progressieve krachten elkaar pittig betwistten en daarna gebroederlijk tafelden. Ik had de wijsheid zien groeien toen kleinere groepen gekozenen met de opbrengst van de ledendiscussie hervormingsvoorstellen formuleerden. En ik had het gulden midden gezien toen de leden de voorstellen van hun bestuurders beoordeelden. Er was tevredenheid en rust en ieder ging welgemoed verder met zijn werk. De zogenaamde vertraging had het vertrouwen verstevigd. Of ik alle bierdrinkers had overtuigd? Op het eerste gezicht niet, het brallen ging onverminderd voort.

Ik moest aan dit voorval denken toen de Raad voor de Volksgezondheid eind september haar rapport over de hypernerveuze samenleving publiceerde. Eindelijk een autoriteit  die het hardop durft te zeggen, dacht ik, tegen de stroom in. Eindelijk een weerwoord tegen de korte-termijn-kicks die we najagen en die ons opjagen. We zijn collectief overprikkeld, wat eigenlijk wil zeggen dat we voortdurend in angst leven. En dat is een slechte raadgever, zoals we weten. We hebben de angstprikkel overgeërfd uit de tijd dat we moesten oppassen voor tijgers en slangen. Die angstprikkel stimuleert ons te vechten, te vluchten of te bevriezen. Nuttige acties op de korte termijn. Maar ze helpen ons niet om een duurzame en wijze samenleving op te bouwen.

Het coöperatieve bedrijf zou niet ten prooi hoeven te vallen aan hypernervositeit en daarmee ook de leden niet. Een goed functionerende coöperatie kan een verzekering zijn voor levensgeluk omdat ie zorgt voor taakverdeling en economische stabiliteit. Een mens hoeft dan niet in angst te leven en kan zich wijden aan persoonlijke en maatschappelijke ontwikkeling. Mag er dan niet meer gelachen worden bij een biertje? Natuurlijk wel, graag! Lachen ontspant en werkt stress-reducerend. Nog beter zelfs als je werkt in een stabiele omgeving die op z’n tijd durft te vertragen.